Κυριακή 9 Μαρτίου 2008

ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ


Αγαπώ ιδιαίτερα τις ταινίες του Αντρέι Ταρκόφσκι, ώστε να τις παρακολουθώ ξανά και ξανά. Σε αυτές βρίσκω την πνευματική δημιουργία στον υπερθετικό της βαθμό. Η επανάληψη πολλές φορές χρησιμεύει για να ανανεώνω τα κριτήρια μου, να αντιστέκομαι με κάποιον τρόπο στον χυλό.
Έτσι και χθες με την Νοσταλγία. Την πρωτοείδα το 1983, αν δεν με απατά η μνήμη μου. Θυμάμαι ακόμα βγαίνοντας από μιαν αίθουσα κάπου στην Κυψέλη, τον ενθουσιασμό μου, την πληρότητα εντός μου. Έκτοτε επιστρέφω διαρκώς σε αυτή.

Στην Ελλάδα δυστυχώς είναι λίγες οι αφορμές και ακόμα λιγότερα τα βιβλία που παρουσιάζουν αυτόν τον μεγάλο καλλιτέχνη και ποιητή που
κατάφερε να κάνει τον κινηματογράφο ζωή του και τη ζωή του κινηματογράφο, τροφοδοτώντας τον πάντα με τα πιο πολύτιμα βιώματα της ψυχής του.

Είναι καιρός τώρα που επιθυμώ να βγάλω έναν από τους σημαντικότερους τίτλους αναφοράς για το έργο του. Από την αγγλική έκδοση του εξαιρετικού αυτού βιβλίου του πολωνού
Seweryn Kuśmierczyk με τίτλο The Tolstoy Complex μεταφράζω, ελπίζω ανεκτά, ένα μικρό απόσπασμα συνεντεύξεως του Αντρέι Ταρκόφσκι. Αντίδωρο στο alef για τα περί ευτυχίας οφειλόμενα.

Το μικρό αυτό απόσπασμα ελπίζω να διαβαστεί και από όσους επιθυμούν να βυθιστούν στον σκοτεινό βυθό της τέχνης, της λογοτεχνίας συμπεριλαμβανομένης.

Δημιουργώ τον κόσμο μου. Αυτός ο κόσμος δεν δηλώνει τίποτα ασυνήθιστο. Υπάρχει απλώς, δεν έχει καμία άλλη έννοια. Νομίζω δε πως τα σύμβολα και οι αλληγορίες ληστεύουν τον καλλιτέχνη. Ο δημιουργός πλάθει εικόνες που εκφράζουν, αποκαλύπτουν τη ζωή όπως ακριβώς είναι. Δεν πρόκειται για μύθους σαν αυτούς του Αισώπου. Ένας τέτοιος τρόπος εργασίας θα ήταν πάρα πολύ πρωτόγονος όχι μόνο για τη σύγχρονη τέχνη αλλά για την τέχνη οποιασδήποτε εποχής. Η εικόνα περιέχει ένα άπειρο εννοιών ακριβώς όπως η ζωή φέρει εντός της άπειρο εννοιών. Μια εικόνα που μεταμορφώνεται σε σύμβολο δεν μπορεί να αναλυθεί. Όταν δημιουργώ τις εικόνες μου δεν χρησιμοποιώ κανένα συμβολισμό οποιουδήποτε είδους. Θέλω να δημιουργήσω μια εικόνα, όχι ένα σύμβολο. Γι’ αυτό δεν πιστεύω στις ερμηνείες των υποτιθέμενων εννοιών των εικόνων μου. Δεν ενδιαφέρομαι για τα στενά πολιτικά ή κοινωνικά ζητήματα. Θέλω να δημιουργήσω τις εικόνες που θα άγγιζαν την ψυχή του θεατή μέχρι ενός ορισμένου βαθμού. Γι’ αυτό στις ταινίες μου λέω συγκεκριμένες και μόνο ιστορίες και όχι κάποιες άλλες.

Δεν μου κάνει καμία διαφορά πώς το κοινό εισπράττει και ερμηνεύει τις ταινίες μου. Κάνω τις ταινίες με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργώ συγκεκριμένη πνευματική κατάσταση στον θεατή. Κατά συνέπεια και αφού παρακολουθήσει την ταινία δεν μπορεί να παραμείνει αμετάβλητος. Αυτό λοιπόν που σκέφτεται ο θεατής για τις ταινίες μου παραμένει ασήμαντο για μένα. Οι θεατές επιμένουν να ψάχνουν για έννοιες λες και η τέχνη μου είναι να σκαρφίζομαι γρίφους.

Κανένα έργο τέχνης δεν έχει την επιθυμητή σαφήνεια. Ακούγοντας μουσική, διαβάζοντας ένα μυθιστόρημα ή ακόμα παρακολουθώντας ένα παιχνίδι όλοι αντιμετωπίζουν συχνά μέρη του έργου που δεν καταλαβαίνουν. Μία τέτοια σχέση είναι φυσιολογική προς ένα έργο τέχνης. Αλλά όταν πηγαίνουν στον κινηματογράφο - απαιτούν την πλήρη σαφήνεια, μία συνολική κατανόηση. Είμαι ενάντια στη διάκριση στην τέχνη. Δεν είναι η σαφήνεια το σημαντικό. Ο κόσμος που δημιουργείται από έναν καλλιτέχνη είναι τόσο σύνθετος όσο και ο κόσμος που τον περιβάλλει.

Ο Αντρέι Αρσένιεβιτς Ταρκόφσκι γεννήθηκε στις 4 Απριλίου του 1932 στο Zavrazhie, ένα μικρό χωριό στις όχθες του Βόλγα. Γιός του ποιητή Αρσένι Ταρκόφσκι και της Μαρίας Ιβάνοβνας. Πέθανε στις 29 Δεκεμβρίου του 1986. Ετάφη στο ρώσικο κοιμητήριο των Παρισίων.

20 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Εξαιρετικό post.
Πρώτη φορά μπαίνω και ενθουσιάστηκα που ο εκδότης της Ινδίκτου διατηρεί blog.
Αυτή η επιθυμία σας όμως να διαβαστεί το κείμενο του Ταρκόφσκυ και από όσους επιθυμούν "να βυθιστούν στον σκοτεινό βυθό της τέχνης, της λογοτεχνίας συμπεριλαμβανομένης" τι άραγε κρύβει;

Κυρ Μανουήλ είπε...

Syd barrett

Πως θα συνομιλούσα με τον Barrett, ε αυτό ούτε στα πιο τρελά μου όνειρα.
Πόσο μάλλον τώρα που μας χαζεύει από ψηλά.

Παρεμπιπτόντως έχω στα σκαριά μια βιογραφία σας και των άλλων PF.

Με ρωτάτε τι κρύβει η φράση μου.
Τίποτα απολύτως αρκεί να διαβαστεί μαζί με το απόσπασμα του Ταρκόφσκι.

alef είπε...

Βρήκατε, εν τέλει, τον καλύτερο τρόπο για να μας ευχηθείτε "Καλή Σαρακοστή", για να μιλήσετε για Ευτυχία. Ετσι ή αλλιώς και το "Μαρτυρολόγιο Ημερολόγιο 1970- 1986" (εκδ. Ίνδικτος) υπήρξε μια Ευτυχία (Golem, 11/7/2007). Αλλά ο Ταρκόφσκι και το "Στάλκερ" του για μένα, ένα καλοκαίρι στον "Ζέφυρο" στα Πετράλωνα, υπήρξε και η Αλήθεια εκτός από Ευτυχία: επιστρέφοντας μόνη μέσα στην άγρια νύχτα δεν ήξερα αν θέλω τελικά να επιστρέψω ζωντανή, δεν ήξερα από πού και προς πού, και έκτοτε το έβαλα σκοπό ζωής μου να το ψάξω! Ευχαριστώ λοιπόν για την υπέροχη ευτυχία εσάς για άλλη μια φορά (επειδή μου τον υπενθυμίσατε, αν και δεν τον ξεχνώ και ποτέ, διότι τον εκδώσατε, επειδή κάποτε "η ζώνη των επιθυμιών του" μου έβαλε ένα "καθρέφτη" στο πρόσωπο απ' το οποίο και δεν επιθυμώ πια να ξεφύγω ποτέ! Να είστε καλά!
ΥΓ: "Αυτός που προδίδει έστω και μια φορά τις αρχές του, χάνει την αγνότητα της σχέσης του με τη ζωή. Το να εξαπατά κανείς τον εαυτό του, είναι σα να παραιτείται από τα πάντα, από την ταινία του, από τη ζωή του". Ταρκόφσκι που τον περιφέρω κάθε πρώτη του χρόνου στο ημερολόγιο της καινούργιας χρονιάς.

Κυρ Μανουήλ είπε...

alef

Κρατώ το υστερόγραφο σας και την ευαισθησία σας.

Ευχαριστώ!

Καλή Σαρακοστή!

ναυτίλος είπε...

"Κάνω ταινίες με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργώ συγκεκριμένη πνευματική κατάσταση στον θεατή".
Αυτό τα λέει όλα για τη σχέση δημιουργού και θεατή ή αναγνώστη ή ακροατή.

Κυρ Μανουήλ είπε...

Ναυτίλος

Και πως αυτήν την σχέση την ορίζει ο δημιουργός κι όχι ο θεατής-αναγνώστης-ακροατής.

Αλέξη νάσαι καλά!

Ανώνυμος είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
NinaC είπε...

Κυρ Μανουήλ, από τις καλύτερες "παρουσιάσεις" του Ταρκόφσκι που έχω συναντήσει. Καλή Σαρακοστή!

(Υ.Γ.: είδα την Π.Ψ. σας, προχθές αργά στην TV, να μιλά για τα μήλα. Είναι υπέροχη και γλυκύτατη! Να τη χαίρεστε και να της δώσετε ένα φιλάκι στο μαγουλάκι εκ μέρους μου, παρακαλώ.) :)

Κυρ Μανουήλ είπε...

NinaC

Τα καλά σας λόγια με συγκινούν, ειδικά τώρα που αφορούν τον θησαυρό μου.

Ελπίζω να πετάξατε αετό και να πήγε πολύ ψηλά.

Καλή Σαρακοστή και για σας!

Ανώνυμος είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
Ανώνυμος είπε...

εγώ είμαι βαριά ερωτευμένος με τη βροχή στο Σολάρις

"πώς μπορείς να ερωτευτείς βροχή στο πανί ;" θα ρωτούσε ένας σώφρων

εγώ μπορώ
έχω ελπίδες γιατρέ ;

Κυρ Μανουήλ είπε...

κ.κ.μοίρης

Πρέπει να μου πείτε και άλλα πιθανά συμπτώματα για να μπορέσω να διαγνώσω
αγαπητέ μου.
Αν δεν έχετε συμπτώματα, πάρτε από την composition λίγα πτώματα.
Κι αυτά καλά είναι!
......................................

Η περίπτωση Solaris είναι μοναδική στο παγκόσμιο σινεμά.

Ανώνυμος είπε...

"μοναδική στο παγκόσμιο σινεμά"...

και αργήσατε 17 λεπτά να μου το πείτε

αυτό κάτι κακό είναι, έ ;

(η cd δεν μου δίνει ούτε σχόλιο, όχι να περιμένω και πτώματα)

υ.γ. διάβαζα προ ολίγου στο "Βλέμμα" ένα τρυφερότατο καλωσόρισμα στην Λένα Πλάτωνος και-δεν ξέρω γιατί- μου κόλλησε η ιδέα εικόνων Ταρκόφσκι με τις δικές της μουσικές, αφήστε τα σας λέω ,μην επιχειρείτε διάγνωση, ανίατη κατάσταση

Κυρ Μανουήλ είπε...

κ.κ.μοίρης

Αν η κατάσταση είναι ανίατη, τότε αγαπητέ μου, έχετε πολλές ελπίδες.

Στ' αλήθεια χαίρομαι για σας.

Ανώνυμος είπε...

είστε ένας ανορθόδοξος γιατρός λοιπόν...

Κυρ Μανουήλ είπε...

κ.κ.μοιρης

Ανορθόδοξος;

Το θέμα είναι να φροντίζετε να κάθεστε από την κατάλληλη πλευρά.

Να μην σας κτυπά στα μάτια ο ήλιος!

Ανώνυμος είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.
Κυρ Μανουήλ είπε...

Όσα σχόλια έχουν διαγραφεί ήταν virus και μόνο.

Ανώνυμος είπε...

Μανώλη δες το site Nostalgia.com με πλήθος κειμένων για τον Ταρκόφκσι και πολλές σπάνιες συνεντεύξεις του.
Σπύρος

Κυρ Μανουήλ είπε...

Σπύρο, καλέ μου, ναι το nostalgia.com είναι το πληρέστερο site για την ζωή και το έργο του Ταρκόφσκι.
Το συμβουλεύομαι, από εκεί έχω αντλήσει και πολλές φωτογραφίες του, αλλά και μια εξαιρετική βιβλιογραφία.