Δευτέρα 5 Νοεμβρίου 2007

Περί δαιμονίων και άλλων τινών

Την δύναμη της ευαισθησίας και της όποιας ευφυίας μας την αναπτύσσουμε αποκλειστικά και μόνο μέσα μας, στον πυρήνα της πνευματικής μας ζωής.
Το πάθος της ανάγνωσης αυξάνεται μαζί με την ευαισθησία μας αυτή. Καλλιεργείται από τα κείμενα αναπτύσσοντας τον πνευματικό μας ορίζοντα.
Μέσα στο πάθος της ανάγνωσης και την τέρψη που αυτή προκαλεί, η προτίμηση μας στρέφεται στα
βιβλία των παλαιών.
Από τον καιρό ακόμα που κουβαλούσα μόνο την ιδιότητα του αναγνώστη η προτίμησή μου είχε ονοματεπώνυμο:
Φιοντόρ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι

Σήμερα είμαι ευτυχής! Πήρα στα χέρια μου το πρώτο αντίτυπο από την μετάφραση των Δαιμονισμένων του Φ. Ντοστογιέφσκι. Κατορθώνω ένα από τα όνειρά μου. Ένα από τα ταπεινά όνειρα που μπορεί να έχει ένας εκδότης. Χρόνια αναζητούσα τον ιδανικό μεταφραστή και πριν τρία χρόνια τον βρήκα στο πρόσωπο της Ελένης Μπακοπούλου. Τον περασμένο Απρίλιο μου παρέδωσε ολοκληρωμένη την μετάφρασή της. Μία εξαιρετική μετάφραση και για όσους γνωρίζουν μία
ταπεινή μετάφραση.
Σήμερα είμαι ευτυχής!


Όταν το 1871 πρωτοδημοσιεύτηκαν οι «Δαιμονισμένοι», το κατεξοχήν πολιτικό και προφητικό μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι, θύελλα αντιδράσεων ξέσπασε στους λογοτεχνικούς και πολιτικούς κύκλους της Ρωσίας. Μια τεράστια συζήτηση άνοιγε κι ένας πόλεμος κηρυσσόταν εναντίον του «μεταμελημένου» πρώην θανατοποινίτη και πρώην κατάδικου της Σιβηρίας. Τα γεγονότα που βρήκαν απήχηση στο μυθιστόρημα ήταν η «υπόθεση Νιετσάγεφ», η δραστηριότητα της οργάνωσης «Λαϊκή εκδίκηση» κι η δολοφονία από πέντε μέλη της του φοιτητή της Γεωπονικής Ακαδημίας Ι. Ι Ιβανόφ. Το ενδιαφέρον του Ντοστογιέφσκι τράβηξαν οι ιδεολογικές και οργανωτικές αρχές των μηδενιστών, οι συνεργοί στο έγκλημα και η προσωπικότητα του αρχηγού τους Σ. Γ. Νιετσάγεφ. Το ιδεολογικό υπόβαθρο, λίγο ως πολύ, ο συγγραφέας το γνώριζε. Πολύ πριν αναγνωριστεί ως ιδιοφυία των ρωσικών γραμμάτων και πολύ πριν στραφεί στον ιδιότυπο πανσλαβισμό του και στην αναζήτηση του Θεού, υπήρξε κι ο ίδιος μέλος επαναστατικού ομίλου και μάλιστα της ακραίας εκδοχής του. Και δεν σταμάτησε ποτέ να παρακολουθεί προσεχτικά τα δρώμενα στους κύκλους του επαναστατικού κινήματος και των διανοούμενων εμιγκρέδων της Ευρώπης.

Οι «Δαιμονισμένοι» δεν ήταν ένα έργο που του δόθηκε εύκολα. Το εισαγωγικό κεφάλαιο, με το οποίο ποτέ δεν έμεινε πραγματικά ευχαριστημένος, τον δυσκόλεψε τόσο που κάποια στιγμή βρέθηκε να δουλεύει από το τέλος προς την αρχή, όπως εκμυστηρευόταν στα γράμματά του για το πρώτο κομμάτι που έδωσε στο περιοδικό.

Η ιστορία των «Δαιμονισμένων» εξελίσσεται με επίκεντρο την «αμφιλεγόμενη» προσωπικότητα του μηδενιστή Πιοτρ Βερχοβένσκι (Νιετσάγεφ), και την αινιγματική και δαιμονική φιγούρα του Νικολάι Σταβρόγκιν («κακός… προσωπικότητα τραγική, χαρακτήρας που ξεχωρίζει εξαιρετικά με την ιδιομορφία του, αλλά χαρακτήρας ρωσικός… Τον πονάω», δηλώνει ο συγγραφέας, που βαθιά μέσα του κρύβει έναν Σταβρόγκιν -όπως υποστηρίζει στο ομώνυμο εξαιρετικό άρθρο του ο Μπερντιάγεφ).
Τις δυο αυτές δαιμονικές φιγούρες πλαισιώνουν ο φιλελεύθερος-ιδεαλιστής και πατέρας τού μηδενιστή, ο Στεπάν Τροφίμοβιτς, και οι «ιδεολόγοι» (Σάτοφ, Κυρίλλοφ, Σιγκαλιόφ) τους οποίους «συνέθλιψε» η ιδέα (του «λαού θεοφόρου», του ανθρωπόθεου, του εξισωτισμού, αντιστοίχως).
Και γύρω από αυτούς, τραγικές φιγούρες οι γυναίκες. Τρεις γυναίκες κι ο «απόλυτος», «θανατηφόρος» έρωτάς τους για τον Σταβρόγκιν, ο ανταγωνισμός, η στωικότητα, η περηφάνια, το πάθος των οποίων αποτελούν πλούσιο υλικό για μελέτη του γυναικείου ψυχισμού.

Ο λογοτεχνικός κόσμος του Ντοστογιέφσκι είναι ταραγμένος, ανησυχητικός, καταστροφικός. Θα έλεγε κανείς ότι η «απλή ζωή» φέρνει στον συγγραφέα πλήξη. Το ενδιαφέρον του κεντρίζεται από τη στιγμή που θα εκδηλωθούν τα παράδοξα της ψυχής, από τη στιγμή που οι ήρωές του θα αφήσουν το τέρας της ψυχής να αναδυθεί και να τους τραβήξει τελεσίδικα στα βάθη της αβύσσου.
Οι ήρωές του είναι «μοιραίοι», στο καλό ή στο κακό. Οι χαρακτήρες που κυκλοφορούν στα μυθιστορήματά του είναι πένητες ή άρχοντες, «ξεχασμένοι», δαιμονισμένοι, μεγάλοι αμαρτωλοί, εγκληματίες, -παθιασμένοι όμως σε κάθε περίπτωση. Κι ωστόσο κανένας από αυτούς δεν είναι αποκλειστικά και μόνο πλάσμα μιας καλπάζουσας φαντασίας. Ο Ρασκόλνικοφ, οι Καραμάζοφ, ο Βερχοβένσκι και ο Σταβρόγκιν, η Ναστάσια Φιλίπποβνα κι άλλοι πολλοί είχαν το πρωτότυπό τους στην πραγματική ζωή, (με εξαίρεση ίσως τον «ιδανικό» χαρακτήρα του πρίγκιπα Μίσκιν).
Ο συγγραφέας απλώς τους εισήγαγε στον κόσμο της μυθοποιίας και μέσω αυτής προσπάθησε να καταλάβει την ψυχή τους. Αναζήτησε τις βαθύτερες αιτίες του πάθους τους, του λόγου που ωθεί τους ανθρώπους στα άκρα, άνθρωπος των άκρων κι ο ίδιος. Ό,τι πίστεψε το πίστεψε με πάθος, ό,τι πολέμησε το πολέμησε με πάθος, ακόμα κι αν αυτό τον έφερε αντιμέτωπο με το ρεύμα και με πολλούς από τους αγαπημένους του φίλους ή συνεργάτες.
Κατεξοχήν μαχόμενος συγγραφέας, θέλει να καταλάβει και να πάρει θέση. Γι’ αυτό ίσως και δίνει ελάχιστη σημασία στην «καλολογία» της γλώσσας, που συχνά η δυσκολία της έγκειται στο ανορθόδοξο της σύνταξης, αυτοσχέδιας και εσφαλμένης κάποιες φορές.
Η βασική του μέριμνα είναι το νόημα. Το νόημα που προσπαθούν να «διαβάσουν», πάλι και πάλι, οι καινούργιες γενιές κριτικών και ιστορικών της λογοτεχνίας, προσθέτοντας κι από λίγο στον τεράστιο όγκο της βιβλιογραφίας για τον Ντοστογιέφσκι, και προσπαθούν να αποδώσουν οι ανά τον κόσμο μεταφραστές του προσαρμοζόμενοι στις απαιτήσεις της ζωντανής, εξελισσόμενης γλώσσας.
Τις απαιτήσεις αυτές και τις ανάγκες του νεότερου αναγνωστικού κοινού λαμβάνοντας υπ’ όψιν η Ίνδικτος αποφάσισε να αποτολμήσει μια νέα, πλήρη, συνοδευόμενη από σχόλια έκδοση των απάντων του.

25 σχόλια:

alef είπε...

Κατανοώ απολύτως τον ενθουσιασμό και το πάθος σας, το συμμερίζομαι απολύτως! Είχαμε συζητήσει γι' αυτή την έκδοση των "Δαιμονισμένων" και την εξαιρετική μετάφραση πρόσφατα με τον Γιάννη Θηβαίο και την περιμέναμε εναγωνίως! Στο Νετσάγιερ και στους "Δαιμονισμένους" κάνει εκτενή αναφορά ο Χόρχε Σεμπρούν στο μυθιστόρημά του "Η επιστροφή του Νετσάγιερ". Οι "Δαιμονισμένοι" του Ντοστογιέφσκι και αυτό το βιβλίο του Σεμπρούν αν είχαν διαβαστεί σωστά θα είχαν ρίξει φως αρκετό στα σκοτεινά σημεία της τρομοκρατίας (το έκανε νομίζω ο Ράμφος σε άρθρο του). Λατρεύω τον Ντοστογιέφκσι (τις "Λευκές νύχτες" και τον "Ηλίθιο" όπου κι αν είμαι, τα κουβαλώ, σχεδόν τα ξέρω απ'έξω) αλλά κατανοώ απολύτως με αυτούς ειδικά τους "Δαιμονισμένους" γιατί είστε τόσο ευτυχής, τόσο περήφανος. Καληνύχτα και για όλα αυτά, ως αναγνώστες, ευχαριστούμε (την αισθητική σας και την εκδοτική ηθική δε νομίζω ότι μπορεί να την πλησιάσει άλλος!) σας ασπάζομαι, πανευτυχές γι' αυτή την έκδοση, άλεφ (κι ό,τι είπαμε στο τηλέφωνο, ισχύει! Οπου χαζεύω, ξυπνήστε με! Το έχω ανάγκη!)

Κυρ Μανουήλ είπε...

alef

Η αγάπη σας και τα καλά σας λόγια με κάνουν να κοκκινίζω!

alef είπε...

Κυρ- Μανουήλ,
με κάνατε αφάνταστα ευτυχισμένη!
Κρατώ τους "Δαιμονισμένους" στα χέρια μου, δεν έχω δει ωραιότερη έκδοση, μου έφερε δάκρυα, αν αυτό δεν είναι ευτυχία, τότε τι? Να είστε καλά, θα πρέπει ειδικά γι' αυτό να είστε τόσο περήφανος, ναι, σίγουρα θα πρέπει να είστε ευτυχισμένος!

NinaC είπε...

Δεν ήξερα ότι κυκλοφόρησε, Σάββατο πρωί προμηθεύτηκα νέα βιβλία. Είχα δει την αναγγελία της κυκλοφορίας στο site της Ινδίκτου. Να υποθέσω πως η κ. Μπακοπούλου μετέφρασε από το πρωτότυπο;

Εξαιρετική ιδέα η επανέκδοση των απάντων του Ντοστογιέφσκι από την Ίνδικτο, κυρ Μανουήλ μου, να ανανεώσουμε και τις παμπάλαιες εκδόσεις των παππούδων και γονιών, με τα τόσο εύθραυστα φύλλα και τη δύσκολη, για τα παιδιά, γλώσσα, που υπάρχουν στο σπίτι και που δεν επιτρέπουν να επιστρέφεις σε αυτές ως αναγνώστεις.

Νομίζω πως η σειρά αυτή θα αποτελέσει ένα εξαιρετικό δώρο για νεολαίους και μια τέλεια αφορμή για να διαβάσουν τους κλασικούς!

NinaC είπε...

Ως αναγνώστΗς επιστρέφει κάποιος, βέβαια....

Κυρ Μανουήλ είπε...

alef

Ήμουν σίγουρος πως σε αυτό το όνειρο θα είχα καλή παρέα! Σας ευχαριστώ!

Κυρ Μανουήλ είπε...

Composition doll

Ναι, η κ. Μπακοπούλου μετέφρασε από το ρωσικό πρωτότυπο και μάλιστα από την έκδοση της Ρωσικής Ακαδημίας.

Από τον Μάιο συνεχίζει, το επόμενο, πρώτα ο Θεός, θα είναι ο Ηλίθιος.
Μακάρι Θεέ μου!

Ελπίζω, Οι Δαιμονισμένοι, να διαβαστούν και από νέους αλλά και νεώτερους, όπως εσείς καλή μου νεράιδα.

λουίζα κ. είπε...

κοιτάξτε να φροντίσετε κι εμάς τους μεθόριους, καθώς και το λάδι σας ;-)

K.K.M. είπε...

ωραία , ήδη ετοίμασα τη γωνιά που θα με φιλοξενήσει μόλις το πάρω στα χέρια μου

(ακόμη και το φωτισμό ρύθμισα να τρεμοπαίζει, θα χαλάσω τα μάτια μου αλλά πιστεύω θα αξίζει την επίσκεψη στον οφθαλμίατρο)

Κυρ Μανουήλ είπε...

λουίζα κ.

Με την μεθόριο παραδοσιακώς γίνεται ανταλλαγή προϊόντων. Καθώς εμείς είμαστε άνθρωποι της παραδόσεως αυτά τα τηρούμε απαρεγκλίτως.

Για το λάδι μας ούτε συζήτηση, και την αγγλική μετάφραση στέλνουμε να κάνει practice.

Κυρ Μανουήλ είπε...

k.k.m.

Εσείς αγαπητέ, φαίνεστε σατανικός τύπος! Δεν σας ξεφεύγει τίποτα.
Οι Δαιμονισμένοι λοιπόν,σας πηγαίνουν γάντι.
Καλή ανάγνωση!

K.K.M. είπε...

σας ευχαριστώ για τα καλά και ενθαρρυντικά σας λόγια (αν και σας βεβαιώ πως οι διαδόσεις γύρω απο το άτομό μου είναι υπερβολικές και υποβολιμιαίες)

μπαίνω λοιπόν στο γάντι μου κι έχει ο θεός κι ο Σταβρόγκιν..

dimitris-r είπε...

Α, μ' αρέσει αυτή η ...παράλληλη έκδοση παραλειπομένων (από καρδιάς), που κάνει ο εκδότης μπλόγγερ, φέρνοντας το βιβλίο στο πιο χειροπιαστό κι αγαπημένο μας περιβάλλον.
Θέλω να πω ότι χίλια δελτία τύπου να διάβαζα, κι άλλες τόσες αναδημοσιεύσεις του στον τύπο (με την ανάλογη σάλτσα) δεν θα έγραφε μέσα μου τόσο μα τόσο καθαρά την επιθυμία να φτάσω ως τον πάγκο του πλησιέστερου βιβλιοπωλείου.

alzap είπε...

Κάποιος λείπει απόψε απ΄την παρέα...

Με συγχωρείτε δηλαδή αλλά αν δεν πάρει θέση η κυρία που σας δυσκολέυει και σας κάνει καλύτερο, δεν πείθομαι!

Κυρ Μανουήλ είπε...

dimitris-r

Και μένα μ' αρέσει να μοιράζομαιόλα αυτά με γνωστούς και "άγνωστους" φίλους.

Κυρ Μανουήλ είπε...

alzap

Η απουσία είναι όντως οδυνηρή! Συμπάσχω.

alef είπε...

Καλημέρα, παρά τα επώδυνα, όμορφη Κυριακή ε? Ευχαριστώ τόσο για χθες, χάρηκα, πολύ χάρηκα! Σήμερα κάποια εφημερίδα που έχει σχέση με μένα κάτι έχει για σας, κάτι ελάχιστο! Τελειώνω τους "Δαιμονισμένους", μου έκαναν (μου κάνατε) ένα επώδυνο Σάββατο, πολύτιμο και σημαντικό, να είστε καλά, όλα έχουν τον λόγο τους, ε?

Κυρ Μανουήλ είπε...

alef

Όλα έχουν τον λόγο τους και όλα εν τέλει καταλήγουν στη θέση τους.

Ευχαριστώ πολύ!

Κυρά Ντίνα είπε...

Κυρ Μανουήλ,σε χαιρετώ,μετά από πολλές μέρες είν'αλήθεια,όμως είχα τους λόγους μου(θα τους αναφέρω στον alzap).
θέλω μόνο ευχαριστώ ως αναγνώστρια να πω για την έκδοση των "Δαιμονισμένων".Όλοι όσοι έχουμε μια ηλικία κοντά στα σαράντα μεγαλώσαμε με μέτριες εκδόσεις του Ντοστογιέφσκυ( θα τον γράφω με υ, γιατί μου φαίνεται πως δε θα ξεμάθω ν'αναπολώ τα χρόνια της νεότητας).Όμως για πρώτη φορά 17άρα κ με τα μυαλά γεμάτα επανάσταση, ο Ντοστογιέφσκυ μ' έκανε ν'αναρωτηθώ για τα όριά της .Με τον "Ηλίθιο" νομίζω πως κάτι μυρίστηκα για τον έρωτα κ το κορδόνι πάει έτσι: κάτι καλύτερα καταλάβαινα με όλα ,τον Παίκτη πχ κτλ. Θέλω να πω αυτό συνέβαινε με τον Ντοστογιέφσκυ:με πήγαινε μακρύτερα κ βαθύτερα.Όμως πάντα υπήρχε έλλειμμα μεταφραστικό κ τα λίγα ρωσικά που έμαθα δε με βοήθαγαν. Εκεί στη 10ετία του '90 κάτι ξανακινήθηκε εκδοτικά,μα όχι αρκετό.Τώρα με την Ίνδικτο,στην οποία θα χρωστώ αιώνια ευγνωμοσύνη για την έκδοση του ο Έρωτας κ η Δύση του Ντενί ντεΡουζμόν (ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ) ,τα πράγματα , επιτέλους, θα μπουν στη θέση τους.Τους "Δαιμονισμένους" δεν τους έχω στα χέρια μου,γιατί εδώ στην επαρχία αργούν λίγο τα πράγματα.
Κυρ Μανουήλ ,νά'σαι γερός για να ολοκληρώσεις αυτό που ξεκίνησες κ σ' άλλα με υγεία!
Alzap φίλε εν αγώνι, η βδομάδα μου ήταν πολύ δύσκολη:μια οι μέριμνες του βίου,μια ένας γάμος (κ εμείς εδώ τα σόγια κρατάμε απίστευτα πράγματα εν ζωή) ,μια μία βάφτιση στη Βέροια, λίγα πράγματα κατάφερα αυτή τη βδομάδα. Σας είχα όμως στη σκέψη μου για τη σημερινή μέρα.Κ σας ευχαριστώ βαθιά για τα καλά σας λόγια.

Κυρ Μανουήλ είπε...

κυραντίνα

Χαίρομαι για την επανεμφάνιση. Όχι τίποτα άλλο φοβόμουν μην πάθει κάτι ο Alzap.

Για τους Δαιμονισμένους, καλή ανάγνωση ή καλύτερα καλές αναγνώσεις!

Οι συνέχειες του Έρως & Δύση του Ντενί ντε Ρουζμόν είναι ο Ερωτισμός του Ζ. Μπατάιγ και Ρομαντικό ψεύδος και Μυθιστορηματική Αλήθεια του Ρενέ Ζιράρ.
Η τριλογία περί έρωτος!

vangelakas είπε...

Η γραμματοσειρά πού είναι τυπωμένο τό "ίνδικτος" είναι καταπληκτική. Μπορεί νά έχω τούς δαιμονισμένοι (σίκ) έχω από άλλον εκδότη, αλλά προέχει τό πολυτονισμένο κείμενο! (Είναι ε; Ή κάνω λάθος;)

Κυρ Μανουήλ είπε...

vangelakas

Όχι δεν κάνετε λάθος η έκδοση είναι Πολυτονική.

K.K.M. είπε...

περιδιάβαινα την γαλήνια βλογόσφαιρα- βράδυ Παρασκευής, βλέπετε- και πήδηξε έξω από το νερό αυτό :

http://fvasileiou.wordpress.com/2007/11/23/%ce%9f%ce%b9-%ce%94%ce%b1%ce%b9%ce%bc%ce%bf%ce%bd%ce%b9%cf%83%ce%bc%ce%ad%ce%bd%ce%bf%ce%b9/

βάλτε το στο δίχτυ σας, εγώ έτσι κι αλλιώς σκασμένος είμαι...

Κυρ Μανουήλ είπε...

k.k.m.

Από την πρώτη στιγμή σας κατάλαβα.
Εσείς πάτε χαμένος φοβάμαι!

Ευχαριστώ πολύ για την φροντίδα σας και την έγνοια σας.
Υπόχρεος!

K.K.M. είπε...

τι θα γινόταν αυτός ο κόσμος χωρίς τους χαμένους αγαπητέ μου ;

δεν αντέχεται ο συνωστισμός στον προορισμό...

(τόσα καλά λόγια δεν μου αξίζουν, δεν ξέρω και τι να τα κάνω , καταλαβαίνετε...σας ευχαριστώ πολύ πάντως)